Carl Gustav Jung

Carl Gustav Jung
Aliaj projektoj
Biografio en Vikipedio
Plurmedioj en Komunejo
Plurmedioj en Komuneja kategorio

Arketipo kaj simbolo

	« Min ĉiam impresis la fakto, ke ekzistas mirinda nombro da homoj, kiuj neniam aplikas sian cerbon praktike, se eblas eviti tion, kaj la sama nombro da homoj, kiuj nepre uzos ĝin, sed mirinde stulte. »

	« La devizo: “Kie haveblas volo, tie haveblos la vojo” estas la superstiĉo de la nuntempa homo. »

« La okcidenta homo, kompreninte agreseman volon je povo de la Oriento, konsideras sin devigita apliki eksterordinarajn defendorimedojn, samtempe prezentante ilin fiere kiel propan virton kaj bonajn intencojn. Li ne kapablas kompreni, ke temas pri liaj propraj malvirtoj, lerte kovritaj per fajnaj diplomatiaj trukoj kaj rimedoj, la malvirtoj, pri kiuj malkaŝe akuzas lin la komunisma mondo. Tio kion travivis la Okcidento nerimarkite kaj kun facila hontosento (diplomatia mensogo, sistema trompado, kaŝitaj minacoj), malferme kaj plene venis de la Oriento kaj ligis lin per neŭrozaj nodoj. Tio estas vizaĝo de ĝia propra malica ombro, ridaĉanta al la okcidenta homo de alia flanko de la fera kurteno. »

	« ...la okcidenta civilizo troviĝas sub la povo de la sama mitologio. Senkonscie ni domaĝas la samajn superstiĉojn, karesas la samajn esperojn kaj atendojn. Ni same kredas je la bonstata ŝtato, je la universala paco, je egaleco de la homoj, je la neŝanceleblaj homaj rajtoj, je la justeco, je la vero kaj (ne diru tion tro laŭte) je la Dia Reĝlando sur la tero. »

	« ...neadon, same kiel aserton de la religia kredo “pruvi” ne eblas. Ni estas tute liberaj je elekto de vidpunkto, ĉe iuj ajn cirkonstancoj tiu decido estas arbitra. »

	« La homo tute certe bezonas ĝeneralajn konvinkojn kaj ideojn, kiuj donas sencon al lia vivo kaj helpas al li eltrovi sian lokon en la Universo. La homo kapablas superi tute neimageblajn malfacilaĵojn, se li estas certa, ke tio havas sencon. »

	« Destino de la religiaj simboloj estas doni sencon al la homa vivo. »

	« Pafado kontraŭ celtabuloj grave diferencas de la agado sur batalkampo, la kuracisto ja alfrontas viktimojn de realaj bataloj. Li devas pritrakti psikajn realojn, eĉ se li ne povas enkorpigi ilin je sciencaj difinoj. Do neniu lernolibro povas instrui psikologion, oni studas ĝin nur dum la reala sperto. »

	« Nian nuntempan vivon regas la Diino de Racio, nia plej granda kaj plej tragika iluzio. »

	« ...al ĉiu, kiu kapablas kalkuli horoskopon, devas esti konate, ke en la tempo de Hiparĥo la Aleksandria la tago de la printempa ekvinokso estis starigita je 0° de la Ŝafo. Do ĉiu horoskopo baziĝas sur la arbitre elektita zodiaka signo, ĉar ekde la tempo de Hiparĥo la printempa ekvinokso ŝoviĝis pro precesio al almenaŭ komenco de la Fiŝoj. »

	« La vivo estas kaj stulta kaj plena je senco. Se ne ridi pri la unua kaj ne pensi pri la dua, ĝi iĝas banala. »

Lukto kontraŭ la ombro

	« ...fonto de la psikopatologio de la amasoj estas la psikopatologio de individuo. »

	« Ankoraŭ en 1918 mi rimarkis specifajn perturbojn en la nekonscia sfero de miaj germanaj pacientoj, kiujn ne eblis klarigi per ilia individua psikologio... La observitaj de mi arketipoj esprimis prahomajn instinktojn, perforton kaj kruelon... tiun staton neniukaze oni povas konsideri la pure teŭtona fenomeno. Atako de la primitivaj psikologiaj fortoj havis pli aŭ malpli totalan karakteron. »

	« [pri Adolfo Hitlero] Li estis la plej monstra personigo de ĉiuj malnoblaj homaj ecoj. Li estis la tute nekapabla, neadaptiĝebla, senrespondeca kaj psikopatia persono, inundita je malplenaj, infanecaj fantazioj, sed dotita je akra intuicio de infano-senhejmulo aŭ de rato. »

	« Ni en Svislando havas sufiĉe elteneblan socian ordon, ĉar ni militas inter si. Nia ordo estus perfekta, se ĉiu turnus sian agresemon internen de si, internen de sia propra psiko. »

	« ...kiam oni senigas homon je liaj kompleksoj, li perdas siajn plej bonajn resursojn. Oni povas helpi lin nur informinte pri ili por ke komenciĝu interna konflikto. En tiu kazo komplekso iĝas fokuso de la vivo. »

	« La homaj militemaj instinktoj estas neelradikeblaj, do stato de la perfekta paco neimageblas. Eĉ pli, la paco estas terura, ĉar ĝi naskas la militon. La vera demokratio estas la supera psikologia institucio, kiu akceptas la homan naturon kia ĝi estas, kaj lasas neceson de konflikto ene de la naciaj ŝtatlimoj. »

	« ...ĉiuj okcidentaj demokratioj havas oble pli da ŝancoj dum ili teniĝas for de la militoj, kiuj ĉiam tentis ilin per ebleco ekkredi je eksteraj malamikoj kaj je la neceso de interna paco. »

La geedzeco kiel psikologia rilato

	« Kutime la tuta vivo, kiun ne sukcesis travivi la gepatroj, pro iuj cirkonstancoj, transdoniĝas herede al infanoj, do tiuj lastaj devas ekmarŝi la vivovojon, kiu devos rekompenci la neplenumiton en la vivo de la gepatroj. Pro tio okazas, ke la supermoralaj gepatroj havas, tiel dirite, malmoralajn idojn, ke senrespondeca kaj mallaborema patro havas ekstreme ambician filon ktp. »

	« ...patrino, kiu por ne rompi ŝajnecon de bonstata geedzeco artefarite nekonscie subtenas sin per tio, ke ligas al si filon — iugrade kiel anstataŭigon de sia edzo. »

	« La geedzeco malofte, pli ĝuste, tute neniam evoluas glate kaj sen krizoj de individuaj rilatoj. La estiĝo de konscio ne okazas sendolore. »

	« Kutime ŝanĝoj komenciĝas post alveno de la dua duono de la vivo. La vivomezo estas tempo de la altega psikologia graveco. »

	« La patrinojn superas iliaj infanoj, la virojn — iliaj kreaĵoj. »

	« La naturo estas aristokratema. Normala homo estas fikcio. »

Pri psikologio de trikstero

« Li estas antaŭulo de la Savinto kaj, same kiel li, la dio, homo kaj besto kune. Li estas samtempe subhomo kaj superhomo, besto kaj diaĵo, kies la ĉefa kaj plej defia trajto estas nekonscieco. Nome danke al ĝi li distanciĝas de siaj (evidente homaj) gefratoj, kiuj montras, ke li falis sub ilian nivelon de konscio. Li ne nur ne konscias sin mem, eĉ lia korpo ne havas unuecon kaj la manoj luktas unu kontraŭ la alia. Eĉ lia sekso estas ŝanĝiĝema malgraŭ liaj falusaj karakterizoj: li povas transformiĝi je virino kaj naski infanojn. »

	« Mallumo kaj malbono ne disiĝis kvazaŭ fumo, ili simple restas nekonsciaj ĝis la konscio estas en ordo. »

	« Estas mirinde kiom multe da tiel nomataj superstiĉoj popularas hodiaŭ kaj en la urbo, kaj en la kamparo, sed se demandi iun klare kaj rekte: “Ĉu vi kredas je fantomoj, je sorĉistinoj, je sorĉparoloj kaj magio?” li kun indigno rifuzos ĉion ĉi. Li ne deziras aŭdi pri tiaj aferoj kaj konsideras ĉion ĉi sensencaĵo. Sed kaŝe li kredas je ili ne malpli ol loĝanto de ĝangalo. »

	« Ekstere la homoj estas pli-malpli civilizitaj, sed interne ili plu estas sovaĝuloj. »

	« Trikstero estas la kolektiva figuro de la Ombro, sumo de ĉiuj malnoblaj trajtoj de la homa karaktero. »

	« Malantaŭ la Ombro staras la Anima, kiu havas grandan povon je tentado kaj ĉarmigado. Ŝi ofte aperas en tro juna figuro kaj kaŝas per si, siavice, la arketipon de la Maljuna Saĝulo (magiisto, reĝo ktp). »

	« Seriozeco aperas el profunda interna devigo, ludo ja estas ĝia ekstera esprimo, ĝia aspekto turnita al la konscio. Por eviti miskomprenon, necesas rimarkigi ke la afero estas ne en tio ke la homo deziras ludi, sed en tio ke li devas ludi; ni alfrontas ludantan agadon de lia fantazio, kaŭzitan de interna devigo, sen devigo flanke de eksteraj cirkonstancoj aŭ de la volo. »

	« Se ludo elĉerpas sin mem, sen naski ion daŭran kaj vivan, do ĝi estis nenio alia kiel ludo; alikaze tio nomiĝas krea agado. »

Etapoj de la vivo

	« Ĉio kio restas en ni de la naturo, forkuras de la problemoj, ĉar ili estas laŭsence duboj kaj kie regas duboj, tie haveblas necerteco kaj elekteblo. Kaj kie haveblas elekteblo, tie instinkto ne plu regas nin kaj ni ektimas. »

	« ...en la fruaj vivojaroj ne ekzistas seninterrompa memoro kaj tio estas en la plej bona kazo insuletoj de konscio, similaj al apartaj lampoj aŭ lumitaj en totala mallumo. »

« Dum la infana etapo de la konscio de siaj problemoj ankoraŭ nenio dependas de la subjekto, la infano komplete dependas de siaj gepatroj. Kvazaŭ li ankoraŭ ne plene naskiĝis kaj estas ĉirkaŭita de la psikologia atmosfero de siaj gepatroj. La psika naskiĝo kaj kun ĝi la konscia diferenciĝo disde la gepatroj kutime okazas nur en la periodo de la seksa maturiĝo, kune kun eksplodo de sekseco. Tiu fiziologia ŝanĝo estas akompanata de la psika revolucio. »

	« ...en normalaj kondiĉoj la infano ne havas realajn proprajn problemojn. Ja dubi pri si kaj esti en konflikto kun si mem povas nur plenkreskulo. »

	« ...neŭrasteniulo malsanas pro tio, ke li ne konscias siajn problemojn, dum la homo kun malfacila karaktero suferas pro siaj konsciataj problemoj, sen esti malsana. »

	« Ĉiu kiu defendas sin kontraŭ la nova kaj nekonata, forirante al pasinteco, venas al la sama neŭrastenia stato kiel la homo, identiganta sin kun la nova kaj forkuranta de la pasinteco. La sola diferenco estas ke unu seniĝas je la pasinteco kaj la alia — je la estonteco. »

	« ...la socio ne speciale aprezas la spiritajn heroaĵojn: ĝiaj premioj ĉiam estas aljĝataj pro atingoj, sed pro individueco, plej ofte ĝi estas premiata nur postmorte. »

	« ...seriozaj problemoj de la vivo neniam komplete solviĝas. Se tamen aperas impreso ke ili estas solvitaj, tio estas klara signo, ke io estas malatentita. Ŝajnas ke signifo kaj celo de la problemo konsistas en ne ĝia solvo, sed en nia senĉesa laboro pri tio. Nur tio savas nin de stultiĝo kaj halto en la evoluo. »

	« ...la kernaj konvinkoj kaj principoj de la homo, speciale tiuj moralaj, komencas malmoliĝi kaj duriĝi ĝis, je la aĝo de proksimume 50 jaroj, komenciĝos la periodo de maltoleremo kaj fanatikeco. Kvazaŭ ekzistado de tiuj principoj iĝis minacata kaj pro tio estiĝis neceso elstarigi ilin laŭeble pli. »

	« Por la juna homo estas preskaŭ peko aŭ almenaŭ minaco esti tro okupita pri si mem, dum por la maljuniĝanta homo doni al si seriozan atenton estas la devo kaj neceso. Baninte la tutan mondon en sia lumo, la suno deflankigas siajn lumstriojn por lumigi sin mem. »

	« ...nur malmultaj homoj elektas la vivon kiel sian arton, dum ĝi estas la plej elstara kaj rara el ĉiuj artoj. »

	« Por la psikoterapeŭto la maljuna homo, kiu ne povas adiaŭi la vivon, ŝajnas same malforta kaj malsana kiel la juna homo, kiu ne kapablas ĉirkaŭkapti la vivon en siaj brakumoj. »

	« Infanaĝo kaj maljuneco certe grave diferenciĝas, tamen ili havas unu komunan trajton — sinkon je la nekonsciaj psikaj statoj. »

Evoluo de la individuo

	« Se vi deziras eduki — vi mem estu edukita. »

	« Oni senĉese gurdas ke el infano necesas eduki individuon. Kompreneble mi genuiĝas antaŭ tiu ĉi alta eduka idealo. Tamen kiu devas fari tion? Unuavice kaj precipe tio estas la plej ordinaraj nekompetentaj gepatroj, kiuj mem tre ofte dum duono aŭ eĉ dum tuta sia vivo restas grandparte la infanoj. »

	« Nia problemo pri edukado kutime suferas pro unuflanka interesiĝo pri la aŭspiciata infano kaj same unuflanka malaltento al la needukiteco de la plenkreska edukisto. Ĉiu finlerninto estas apriore konsiderata esti tute edukita, do plenkreska. »

	« ...nian nuntempan pedagogian kaj psikologian ekscitiĝon pri la infano mi suspektas je senhonesta komploto: oni parolas pri la infano, sed evidente supozas la infanon en la plenkreskulo. En la plenkreskulo fiksiĝis nome la infano, eterna infano; io ankoraŭ evoluanta, neniam finita, bezonanta ĉiaman flegadon, atenton kaj edukadon. »

	« ...mi ne povas korekti en la infano tiujn erarojn, kiujn mi mem ankoraŭ faras. »

	« Ĉion, kion ni deziras ŝanĝi en la infanoj, necesus unue atente revizii: ĉu tio ne estas tio, kion prefere ni ŝanĝu en ni mem... »

	« ...ni ne agnoskas, ke ni bezonas edukadon, ĉar tio plej senhezite memorigus al ni, ke ni mem estas ankoraŭ infanoj kaj grandparte bezonas la edukadon. »

« ...la gepatroj estas obseditaj je la vera fanatikeco provizi al la infanoj ĉiam kaj ĉion “plej bonan” kaj “vivi nur por ili”. Tiu sufiĉe populara stereotipo plej multe malhelpas al la gepatroj mem evolui kaj ĝi ankaŭ donas al ili rajton trudi al la infanoj sian “plej bonan”. Tamen efektive tiu “plej bona” estas tio, kion la gepatroj mem neglektas rilate sin mem. La infanoj estas orientitaj atingi tion, kion ne atingis la gepatroj, al ili estas trudataj la ambicioj, kiujn la gepatroj ne sukcesis realigi. Tiaj metodoj kaj idealoj naskas pedagogiajn monstrojn. »

	« Neniu kapablas eduki la individuon se li mem estas ne individuo. »

	« Sen neceso nenio ŝanĝiĝas kaj plej malmulte la homa individuo. »

	« ...la individuo neniam povos disvolviĝi, se la homo ne elektos konscie kaj kun la konscia morala decido sian propran vojon. »

	« ...”Tio estas nura psikologio!” Nome tiu lasta argumento estas nun la plej populara. Ĝi estiĝas el la unika subtakso de la psika, kiu erare estas konsiderata kiel io influata de la persona arbitreco, do preskaŭ tute nenion signifanta, tio sonas paradokse ĉe la komuna ekscitiĝo pri la psikologio. »

« Gigantaj katastrofoj, kiuj minacas nin, estas ne la naturaj eventoj de la fizika aŭ biologia deveno, sed la eventoj psikaj. Nin terurskale minacas militoj kaj revolucioj, kiuj estas nenio alia kiel la psikaj epidemioj. En iu ajn tempo iu ĥimero povas ekregi milionojn da homoj kaj tiam denove eksplodos mondmilito aŭ detruega revolucio. Anstataŭ atendi danĝerojn de la sovaĝaj bestoj, forfaloj kaj inundoj, la homo nun devas timi la naturajn fortojn de sia psiko. La psiko estas la granda forto, kiu multoble superas ĉiujn fortojn en la mondo. »

	« ...ĉiuj homoj similas unu al alia, alikaze ili ne estus trafitaj de la sama frenezo... »

	« Iĝi individuo estas tute ne preprogativo de la geniulo. Jes, li povas esti genia, sed li ne nepre estos la individuo. »

	« Ĉiu individuo havas sian propran, denaske al li donitan vivoleĝon, do ĉiu havas teorian eblecon sekvi precipe tiun ĉi leĝon kaj tiel iĝi la individuo, do atingi tutecon. »

	« Nur tiu, kiu konscie povas diri “jes” al la forto de la stariĝinta antaŭ li interna destino, iĝas individuo; tiu ja kiu cedas al ĝi, iĝas predo de la blinda fluo de eventoj kaj neniiĝas. »

	« La religio de amo estis ĝusta kontraŭrimedo kontraŭ la romia orgio de la povo. »

	« Eĉ la bolŝevismo, kies radikalismo estis ekstrema, balzamis Leninon kaj el Karolo Markso faris la Savinton. La idealo de individuo estas la neelradikigebla bezono de la homa animo, kiu protektas ĝin kun fanatikeco kies grandeco kreskas kun ĝia malgracio. »

	« ...io simila al prahistoria stultulo ĉiam atendas sian horon sub surfaco de la racia ĉiutaga konscio. »

	« Dum la homo, perfidante sian leĝon, maltrafas eblecon iĝi individuo, li perdas sencon de sia vivo. Feliĉe la pardonema kaj longtolerema naturo neniam metis la demandon pri la senco de la vivo en la buŝojn de plejparto de la homoj. Kaj se neniu demandas, do ankaŭ respondi ne necesas. »

Psikologiaj tipoj

« Juĝoj pri sia propra persono ĉiam estas ekstreme malfacilaj. Malheliĝo de la juĝoj pri si mem renkontiĝas tiom ofte pro tio, ke al ĉiu distingebla tipo propras specifa tendenco rekompenci unuflankecon de sia tipo, la tendenco biologie racia, ĉar ĝi estas kaŭzita de strebo subteni psikan ekvilibron. Danke al la rekompenco aperas duarangaj karakteroj aŭ tipoj, prezentantaj per si mem bildon tre enigman… »

	« …al ĉiu homo propras ambaŭ mekanismoj, de ekstravertiteco kaj introvertiteco, kaj nur relativa supereco de tiu aŭ alia difinas la tipon. »

	« …neniam povas esti pura tipo en tiu senco, ke en ĝi regus sole unu mekanismo ĉe kompleta atrofio de alia. La tipa konstitucio estas nur relativa supereco de iu mekanismo. »

	« Sin apogante sur sperton, mi nomis la ĉefaj psikologiaj funkcioj: …pensadon, senton, senson kaj intuicion… Do mi distingas la pensan, sentan, sensan kaj intuician tipojn. Ĉiuj el tiuj tipoj krome povas esti introverta aŭ ekstraverta… »

	« Ni vidas en la objekto tion, kion plej bone povus vidi ene de si mem. »

	« Ju pli malproksimen en la historion ni retrorigardas, des pli ni vidas kiel individuo iom post iom malaperas sub ŝirmo de kolektiveco. »

	« Diogeno distingiĝis per granda kaj arda amo al la homo; tuta lia esto estis trasorbita de vere humana kompreno de la homoj, sed same granda estis lia senkompato, kun kiu li faligis kaj tretis ĉion, kion sankte adoris liaj samtempuloj. »

	« [pri fonto de la prahistoria kredo je la spiritoj] La spiritoj estas nenio alia ol kion ni simple nomas la pensoj. La “pensoj” de la prahistoria homo, propre dirite, enkorpiĝas je imagoj, realeco de kiuj tiom grandas, ke li mem konstante miksas psikan realon kun la realo ekstera. »

	« …psikologio, scienco-peranto, la sola kapabla kunigi ideon kaj aĵon, ne perfortante nek tiun, nek alian. »

	« Simbolo ja estas la plej bona esprimo de iu esto, kiun ankoraŭ ne eblas esprimi alie ol per pli aŭ malpli proksima analogio. »

	« …ĝis ekstremo miopiaj estas tiuj, kiuj kun maldigno traktas la fantaziojn pro ilia stranga kaj neakceptebla karaktero. Ne decas forgesi, ke nome en la imago de la homo povas troviĝi la plej valora parto de li. »

	« …stato de subpremiteco de la individueco estas ne akiro de la plej novaj tempoj, sed inverse, postrestaĵo de tiu arkaika epoko, kiam la individueco ankoraŭ tute ne ekzistis. »

	« …la ŝtataj kaj ekleziaj institucioj tute ne havas tiun ĉionpovon, kiun oni aljuĝas al ili kaj pro kiu ili de tempo al tempo subiĝas al atako flanke de reprezentantoj de progresisma movado de ĉiaj ajn tipoj, ĉar tiu subpremanta nin potenco estas nekonscie kuŝanta en ni mem, nome en la plu ekzistanta kolektiva menso, heredaĵo de la barbaro. »

« Orientiĝo malantaŭen mem jam estas postrestaĵo de la antikva pensmaniero; konate estas ke karaktera trajto de la antikva kaj barbara pensmanieroj estas supozo, kvazaŭ la malbonan nuntempon antaŭis la ora epoko kaj paradiza stato. Kaj nur kristanismo faris tiun grandan agon en la socia sfero kaj en la historio de la homa spirito, doninte esperon je estonteco kaj tiel promesinte al la homaro eblecon estonte plenumi siajn idealojn. »

« …dum mi strebas subigi rezistantan objekton al mia volo, mia tuta esto poiomete engaĝiĝas je rilato al la objekto, sekve de kio pro forta okupado de libido, kio tiel dirite, entiras parton de mia esto en la objekton. Tio kaŭzas partan identigon de mi kun la objekto, surbaze de simileco inter iuj elementoj de mia persono kaj de esenco de la objekto. Tia identigo tuj translokas konflikton en mian propran animon. »

« Rilate la ekstravertulon formulo de Schiller vortumeblus tiel: “Ĉion eksteran enigi internen kaj al ĉio interna doni formon”. Ni vidis supre, ke nome tian reagon Schiller ja estigis ĉe Goethe. Goethe donas tiukaze trafan paralelaĵon; li skribas al Schiller: “Inverse, mi preskaŭ povus diri, ke en ĉia agado mi estas sufiĉe idealisma: mi tute ne interesiĝas pri tio, kiaj estas la aĵoj, sed postulas ke ĉiuj adaptiĝu al miaj imagoj”. (Aprilo 1798). »

« Schiller sentas kontraŭecon inter ambaŭ mekanismoj, kiuj liakaze estas la sensado kaj pensado, aŭ kiel li diras, “materio kaj formo” aŭ la “pasiva” kaj la “agema” substancoj (afekciado kaj aktiva pensado) [do inter la afekciado kaj aktiva pensado, kiu estas kontraŭo al la supre menciita reakcia pensado] kiel ion nerepacigeblan. “Distanco inter la sensado kaj pensado estas senfina kaj sendube per nenio povas esti plenigita”. “Tiuj du statoj estas kontraŭaj unu al alia kaj neniam povas unuiĝi”. »

	« …nekonscio ja estas tiu psika instanco, en kiu kombiniĝas je grupoj kaj kuniĝoj ĉio kio en la konscio estas disigita kaj kontraŭstarigita; tiuj grupoj kaj kuniĝoj, venigitaj tiel al lumo de konscio, laŭ sia naturo montras elementojn same de unu kaj de alia flankoj, ne apartenante tamen nek al unu, nek al alia kaj pretendante je la memstara, meza loko. »

	« …simbolo ne plenigas eo ipso [per si mem] spacon, sed restas en la sfero de nekonscio la tutan tempon ĝis energia pezo de konsciaj enhavoj superas kreeman pezon de la nekonscia simbolo. »

« …malpleno en la konscio aŭ respektive la nekonscia stato, estiĝas per sinko de libido en la nekonscian sferon. En la nekonscio jam kuŝas pretaj relative elstaraj enhavoj, nome kompleksoj de rememoroj pri la individua pasinteco, kaj unuavice la gepatra komplekso, identa al la infana komplekso ĝenerale. Danke al respektego, do sinko de libido en la nekonscian sferon, la infana komplekso denove vekiĝas, sekve de kio reviviĝas ankaŭ la rememoroj de infanaĝo kaj unuavice rilato al la gepatroj. Fantazioj, elvokitaj per tia vekiĝo, donas pretekston al estiĝo de la patraj kaj patrinaj dioj; ili ja vekas ankaŭ la religian rilaton al Dio Patro kaj respektivajn infanajn sentojn. »

	« Konfuzo de simbolo kun vera realo kondutis la homaron al ĝiaj dioj, do al realeco de la penso… »

	« [pri valoro kaj senco de la religia simbolo] Kompreneble mi komprenigas ĉe tio ne simbolojn dogme stagnantajn kaj mortajn, sed simbolojn, estiĝintajn el la profundoj de la kreema nekonscio, propra al la viva homo. Nei grandegan signifon de tiaj simboloj povas, propre dirite, nur tiu, kiu konsideras kiel komenco de la monda historio hodiaŭan tagon. »

	« …nur fantazio de nekorektebla idealisto kaj optimisto kapablas bildigi la homan naturon sufiĉe “bela” en ĝia tuto. Kontraŭe, tuto de la homa naturo, se diri juste, estas ne nur fakta esto, havanta same helajn kaj malhelajn flankojn. Sed sumo de ĉiuj koloroj aspektas griza — hela sur la fono malhela kaj malhela sur la hela fono. »

	« Difino de Schiller estas simpla: la naiva poeto mem estas naturo dum tiu sentimentala serĉas ĝin. »

	« Inter religio de la popolo unuflanke kaj lia vera vivmaniero aliflanke ĉiam ekzistas rilato de rekompenco; alikaze la religio havus nenian praktikan sencon. »

	« Provu liberigi pasiojn de la civilizita homo!... Forto de la pasioj, amasiĝintaj en la civilizita homo, estas terure detrua kaj oble pli danĝera ol la pasioj de la prahistoria homo, kiu konstante poiomete elvivas siajn negativajn pasiojn. Do neniu milito de la historia pasinteco povas kompariĝi laŭ kolosa malnobleco kun la militoj de la civilizitaj nacioj. »

	« …”reflekta”, pensema naturo de la introvertulo kompenciĝas je nekonscia arkaika vivo de pasioj kaj sensaĵoj. Oni povus diri ke la homo nome pro tio alproprigis la introvertan konstitucion, ĉar li bezonis altigi sian arkaiko-impulseman, pasian naturon ĝis la fidindaj altaĵoj de abstrakcio por de sur tie regi malobeemajn, sovaĝe tumultemajn afekciojn. »

	« …tiom profunde radikanta afekcia vivo de la ekstravertulo estas pli facile diferencigebla kaj hejmigebla ol nekonscia pensado kaj fantazia sento, kiu kapablas havi danĝeran influon sur lian individuon. Nome pro tio tia homo ĉiam strebas vivi laŭeble pli aferece kaj emocie zorgi laŭeble malpli por ne rekonsciiĝi, ne ekkonscii siajn malbonajn pensojn kaj sentojn. »

	« Kiu observas la ekstravertulon kaj juĝas pri li, tiu povas konfuzi rivelatajn de li sentadon kaj pensadon kun maldika kovrilo, nur iomere kovranta privatan intencon, malvarman kaj pripensitan. Kaj al tiu, kiu klopodas kompreni la introvertulon, facile povas veni penso, ke en li forta pasio kun peno estas bridata per videbla pensado. »

	« Pensado postulas unuavice tempon, do homo pensanta ne havas eĉ eblecon konstante elbuŝigi siajn pensojn. »

	« Teozofio kaj spiritismo estas troigoj same perfortaj kiel materiismo. »

	« Se iu komplete foriras eksteren, li devas elvivi sian miton; se li komplete foriras internen, li devas transformi je sonĝo sian eksteran, la tiel nomatan realan vivon. »

	« Facilecon kun kiu resurektas antikva spirito oni povas observi en la epoko de Renesanco. Facilecon kun kiu resurektas oble pli malnova primitiva spirito, oni povas observi en nia tempo, eble eĉ pli bone ol en iu ajn alia historie konata epoko. »

	« …tio, kion la kreemaj animoj eligas sur surfacon el la kolektiva nekonscio, tio efektive troviĝas en ĝi kaj pli aŭ malpli frue riveliĝos kiel fenomeno de la amasa psikologio. »

	« Do ni ne povas trakti indiferente kreadon de la poetoj, ĉar ili en siaj ĉefverkoj kaj en sia profundega inspiro ĉerpas el profundaĵoj de la kolektiva nekonscio kaj elbuŝugas tion, pri kio aliaj nur sonĝas. »

« La plej fortan kaj senperan sugestan efikon havas tiu poeto, kiu povas esprimi en konvena formo la plej supran tavolon de nekonscio. Ju pli profunde penetras rigardo de la krea spirito, des pli fremda ĝi iĝas al la amaso kaj des pli forta iĝas kontraŭstaro de tiuj, kiuj almenaŭ iom malsamiĝas disde la amaso. La amaso ne komprenas lin, sed nekonscie vivas per tio, kion li eldiras; kaj ne pro tio, ke li tion eldiras, sed pro tio ke ĝi vivas el tiu kolektiva nekonscio, en kiun li rigardis. »

	« Konscia kapablo je unuflankeco estas signo de la plej supera kulturo. Sed neintenca unuflankeco, do malkapablo esti alia ol unuflanka, estas signo de barbareco. »

	« Barbareca unuflankeco ĉiam supozigas certan gradon de kripleco de instinkto, kio mankas al la prahistoria homo do la prahistoria homo ĝenerale estas ankoraŭ libera de la barbara unuflankeco. »

	« [pri libido] … ĝi signifas la energion de la viva procezo mem. Leĝoj de libido estas laŭsence leĝoj de la viva energio. Libido kiel nocio pri energio estas kvanta formulo por fenomenoj de la vivo, kiuj kiel sciate, havas malsamajn gradojn de intenseco. »

	« Neimagebla timemo, propra al la prahistoria homo, tiu timemo antaŭ ĉio kio forte impresas, kion li tuj eksentas kiel magion, kiel ion ŝarĝitan je magia forto, gardas lin sufiĉe celkonforme de tio, kion oni povas nomi perdo de animo, perdo, kiun timas ĉiuj prahistoriaj popoloj, ĉar ĝin sekvas malsanoj kaj morto. »

	« …adorado de Maria mem estas pagana postrestaĵo, transirinta en la kristanan Eklezion kiel heredaĵo de Magna Mater, Iziso kaj aliaj. »

	« …samtempuloj grandparte pretas ĉiam subteni kaj glori senperan samtempecon kaj tiel konduki al tiu fatala rezulto, kies komplikecon la antaŭsentanta krea spirito jam provis solvi. »

« Racio ĉiam serĉas solvojn per plej racia, sinsekva, logika vojo kaj pri tio ĝi pravas koncerne ĉiujn mezajn situaciojn kaj problemojn, sed en la plej grandaj, decidaj aferoj racio estas nesufiĉa. Ĝi ne kapablas krei imagon, simbolon; simbolo estas malracia. Kiam racia vojo kondukas al sakstrato, kaj tio okazas ĉiam, pli aŭ malpli frue, tiam la solvo venas de tiu flanko, de kie oni ne atendas ĝin. »

	« …profetaĵoj estas laŭsence proekcioj de nekonscio, antaŭsentanta venontajn eventojn. Ĉar la solvo estas malracia, do ankaŭ apero de Savinto estas ligata al neebla, do malracia kondiĉo, nome al gravedo de Virgulino [Jesaja, 7:14]. »

	« …[pri detruado] Se la malnova ankoraŭ ne pretus morti, aperus nenio nova; ne eblus kaj nek necesus elradikigi la malnovan, se ĝi ne damaĝus la novan, barante al ĝi la vojon. »

	« Malamo de la homo ĉiam koncentriĝas je tio, kio kondukas al lia konscio liajn malbonajn trajtojn. »

	« …la plej ofte formo de neŭrozo ĉe la ekstraverta tipo estas histerio. »

	« [pri neŭrozo] …alia karaktera specifaĵo de tiu ĉi malsano estas efektive simuleca adaptiĝemo al la cirkonstancoj. »

	« La ĉefa trajto de la histeria estaĵo estas konstanta tendenco fari sin interesa kaj estigi impreson ĉe ĉirkaŭuloj. »

	« …mi konsideras rilaton de nekonscio al konscio kiel rekompencan. »

	« La homo ĉiam portas kun si tutan sian historion kaj historion de la tuta homaro. »

	« …pasinteco devas havi eblecon paroli kaj vivi en nuntempo. »

	« Sufiĉas nur malfermi teozofian libron por sufokiĝi je konscio, ke ĉio jam estas klarigita kaj ke la “spirita scienco” lasis tute neniujn enigmojn. Fakte tia pensado estas same negativa kiel la pensado materiisma. La sola diferenco estas ke materiismo limigas ĉion al la komprenebla por ni fiziologio, dum teozofio limigas ĉion al nocioj de la hinda metafiziko. »

	« Arketipo estas simbola formulo, kiu komencas funkcii ĉie, kie ankoraŭ ne ekzistas konsciaj nocioj aŭ kie ili pro internaj aŭ eksteraj kialoj tute ne eblas. »

	« Infano certe permesas al la gepatroj imponi al li per belaj vortoj. Homoj ŝajne eĉ kredas ke per tiu imponado la infano estas edukata. Efektive ja la infano estas edukata per tio kiel la gepatroj vivas; dume la vortaj gestoj, kiujn la gepatroj aldonas al tio, en plej granda kazo nur ĝenas la infanon. »

	« Eksteran konstitucion, eksteran karakteron mi nomas persono; internan karakteron, internan vizaĝon mi markas per la vorto anima aŭ animo. »

	« Virino en plej alta grado virineca havas virecan animon; tre vireca viro havas virinecan animon. »

	« Do se ni parolas rilate viron pri anima, do rilate virinon laŭ justeco devus paroli pri animuso por doni al la virina animo ĝustan nomon. »

	« …surbaze de karaktero de persono eblas konkludi pri karaktero de animo. Ĉio kio normale devus renkontiĝi en ekstera konstitucio, sed strange mankas al ĝi, troviĝas sendube en interna konstitucio. »

« Se ĉe viro ĝenerale en ekstera konstitucio dominas aŭ almenaŭ estas konsiderata idealo logiko kaj konkreteco, do ĉe virino — sento. Sed en animo aperas inversa rilatumo: viro interne sentas kaj virino pensas. Pro tio viro pli facile trafas kompletan desperon dum virino plu kapablas konsoli kaj esperi; pro tio viro pli ofte sin mortigas ol virino. Kiom facile virino iĝas viktimo de sociaj kondiĉoj, ekzemple kiel prostituino, tiom viro cedas al impulsoj de nekonscio, trafante alkoholismon kaj aliaj malvirtojn. »

	« Ju pli fortas kolektiva normigado de la homo, des pli grandas lia individua malmoraleco. »

	« Kaze de intuicio iu enhavo ŝajnas prezentiĝi al ni kiel preta tuto sen ebleco unue indiki aŭ malkovri kiel tiu enhavo formiĝis. »

	« Simbolo konservas vivecon nur ĝis ĝi estas graveda je signifo. »

	« Necesas havi tro mornan rigardon aŭ observi la homaron el tro nebula foro por opinii ke egalan distribuon de feliĉo oni povas atingi per egala reguligado de la vivo. »

	« …ne eblas inventi tian komunan eksteran formon de la vivo, kiu malgraŭ ŝajna justeco kaj ĝusteco, ne estus maljusteco por tiu aŭ alia tipo de la homoj. »

	« Mi komprenas bezonon je komforto, profunde kuŝantan en la homo, sed mi ne komprenas kial la vero devas kliniĝi antaŭ tiu bezono. »

« La plej frua signo de ekstravertiteco de infano estas lia rapida adaptiĝemo al la ĉirkaŭa medio kaj tiu nekutima atento, kiun li donas al la objektoj, speciale al tiuj efikoj, kiujn li faras al ili. Timo antaŭ la objektoj estas minimuma — la infano vivas kaj translokiĝas inter ili kun certeco. Lia kapablo al kompreno estas rapida, sed ne ekzakta kaj nek akurata. Evoluas li pli rapide ol la introverta infano, ĉar li estas malpli reflekta kaj kutime sentima… Li ŝatas plenumi siajn iniciatojn ĝis ekstremo, li emas al risko. Ĉio nekonata kaj nesciata por li estas tento. »

	« …unu el plej fruaj signoj de introvertiteco ĉe la infano estas reflekta pensema maniero de lia konduto, markita je sinĝeno kaj eĉ timo antaŭ la nekonataj objektoj. Tre frue aperas tendenco postuli siajn rajtojn pri konataj objektoj kaj provi ekposedi kaj regi ilin… La infano deziras ĉion fari propravoje kaj ĉe neniuj kondiĉoj subiĝos al regulo, kiun li ne povas kompreni. »

	« …ĉiu ne nur havas sian opinion pri psikologio, sed estas konvinkita, ke li kompreneble plej bone orientiĝas en ĝi. »

	« …psikon de aliulo ĉiu konas eventuale pli bone ol sian propran. »

	« Funkcia celo de la senso estas konkludi ke io ekzistas, pensado diras al ni kion signigfas tiu io, sento — kia estas ĝia valoro kaj intuicio supozas de kie ĝi aperis kaj kien sekvas. »

Aliaj fontoj

	« Estas pli facile atingi Marson, ol en sin mem. »   « Es ist leichter, zum Mars vorzudringen, als zu sich selbst. »

	« Pensi estas malfacile, tial la plejmulto prijuĝas. »   « Denken ist schwer, darum urteilen die meisten. »

	« Ne timu la kaoson, ĉar tra kaoso naskiĝas la novo. »   « Fürchte nicht das Chaos, denn im Chaos wird das Neue geboren. »

	« La renkontiĝo de du gravaj personoj estas kiel la kontakto de du ĥemiaj substancoj: Se reakcio okazas, ambaŭ estos transformitaj. »   « Das Treffen zweier Persönlichkeiten ist wie der Kontakt zweier chemischer Substanzen: Wenn es eine Reaktion gibt, werden beide transformiert. »